Małże i Przyszynka szlachetna

Pewnie każdy z nas słyszał o poławiaczach pereł lub jest smakoszem mięsa ukrytego między dwiema muszlami.

Małże, których pełno zarówno w woadach słodkich, jak i słonych, obejmują około 8000 gatunków i znane są już od kambru (około 500 mln lat temu). Nurkując w Morzu Śródziemnym, najczęściej spotykamy je przytwierdzone do podłoża, a przecież zwierzęta te również pływają, pełzają, czy np. ryją w piaszczystym dnie. Małże należą do mięczaków i żyją wyłącznie w wodzie. Posiadają ciało bocznie spłaszczone okryte dwuklapową muszlą, zbudowaną z drobnych blaszek wapiennych. To, co widzimy po otwarciu takiej muszli, to worek trzewiowy i noga, przy czym małże nie posiadają ani głowy, ani charakterystycznej tarki (fałdu chitynowego gardzieli).

Małże żyją najczęściej niezbyt głęboko pod wodą i zasada jest taka, że im głębiej nurkujemy, tym mniej ich spotykamy. Zdarza się też, że są całkowicie zagrzebane w piasku.

Przyszynka szlachetna (Pinna nobilis), zwana również szołdrą, jest endemicznym przykładem małża zasiedlającego tylko basen Morza Śródziemnego. Jest przy tym największym wystepującym małżem w tym morzu i jednym z największych na świecie. Długością dorasta do 120 cm, jednak naczęściej spotyka się okazy do 90 cm.

Bytują do 60 metrów głębokości. Najczęściej są brązowe lub perłowo waniliowe, prawie zawsze przytwierdzone do podłoża ostrym końcem. Muszla jest dość cienka i jednocześnie twarda, a po otwarciu kształtem przypomina często skrzydła owada.

Przyszynka szlachetna została poznana już dość dawno ze względu na bisior. Małże często przytwierdzaja się do podłoża przy pomocy produkowanych przez siebie nici, zwanych jedwabiem morskim (ów bisior). Wydzialane przez gruczoły specyficzne nici mogą mieć długość 6 cm. Właśnie Pinna nobilis jest tego przykładem. Już w starożytności małże te były poławiane, a z cennego bisioru wyrabiano najdroższe tkaniny, które charakteryzowały się jednocześnie wysoką wytrzymałością i delikatnością, były bardzo cienkie, a także lśniące. Uzyskany materiał nie rozpuszcza się w wodzie, jak i w słabych kwasach, czy zasadach. Posiada też właściwości przepuszczania światła i nie przyjmuje pigmentów.

Ciekawaostką jest, że słynna, cudowna chusta z Manopello została wykonana właśnie z bisioru śródziemnomorskiej szołdry (Źródło: www.manoppello.eu)

Małże są bardzo wrażliwe na zanieczyszczenia, a odławianie przyszynki doprowadziło do jej zagrożenia wyginięciem.

Obecnie, wg dyrektywy Rady Europy od 1992 roku (92/43/EWG załącznik IV) szołdra została objęta ochroną i obowiązuje całkowity zakaz poławiania, chwytania, czy zabijania małży Pinna nobilis.

Systematyka:

Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	mięczaki
Podtyp	muszlowce
Gromada	małże
Rodzina	Pinnidae
Gatunek	Pinna nobilis

Język angielski:	Fan mussel (Noble pen shell)
Język niemiecki:	Steckmuscheln
Język Francuzki:	Grande nacre
Język hiszpański:	Gran nacra
Język włoski:	Nacchera di mare